Wanneer waarden, die wezenlijk zijn voor het menswaardig functioneren van mens en samenleving, niet door die samenleving actief worden onderhouden, dan zullen die waarden betekenisloos worden én gekaapt worden om te dienen als dekmantel voor politiek eigenbelang.
Waarden versus belangen
In zijn gedicht ‘De zeer oude zingt’ uit 1974 verwoordt Lucebert (1924-1994) een zeer belangrijke observatie in de bekende versregel: “Alles van waarde is weerloos”.
Belangen zijn verbonden met rechten en plichten, met status, met bezittingen, kortom met ‘harde’, buiten de persoon gelegen inbeddingen. Dat is met waarden anders gesteld !
Waarden en zeker de wezenlijke of kernwaarden die ons eigen leven en dat van de samenleving richting en zin geven, vragen onderhoud, vragen om een continu bewustzijn om er niet alleen over te spreken, maar om ze ook voor te leven: kernwaarden hebben dus een existentiële betekenis en draagwijdte en zijn niet bedoeld voor instrumenteel gebruik !
Sterker nog: belangen behoren altijd ondergeschikt te zijn en in hun praktische uitwerkingen getoetst te worden aan kernwaarden.
Voor deze bijdrage wil ik mij focussen op de waarden vrijheid, democratie en christelijk, omdat deze waarden terug komen in de naamgeving van de vier politieke partijen die op dit moment het nieuwe kabinet Rutte IV vormen: VVD, D66, CDA en CU.
Mijn stelling is dat de betekenis van de waarden zoals die oorspronkelijk in de naamgeving van deze vier partijen zijn bedoeld, door het gedrag van deze vier partijen in de afgelopen coronaperiode feitelijk is veranderd en gecorrumpeerd geraakt door politieke belangen.
‘Christelijk’
Laat ik beginnen met de waarde ‘christelijk’, omdat die waarde mij het diepst na aan het hart ligt. Zowel het CDA als de CU voeren deze waarde in de naamgeving van hun partij.
‘Christelijk’ betekent – zou ik willen beweren – je gedragen als degene – de Christus – door wie jij je in je doen en laten willens en wetens wilt laten inspireren. Vanuit een christelijk perspectief politiek bedrijven, betekent derhalve het onomwonden laten zien van politiek gedrag dat onvoorwaardelijke liefde als leidraad neemt, dat – als het moet – tegen wet en regelgeving ruimte maakt en verdedigt voor volledige menselijke ontplooiing (zoals Christus deed tegenover de Farizeeërs), dat mensen verbindt en niet uiteen drijft, dat angst en onzekerheid bij mensen weet om te zetten in moed tot verzet.
Op geen van deze zo kenmerkende gedragingen van de Christus heb ik in de afgelopen coronaperiode de twee zich ‘christelijk’ noemende partijen die deel uitmaken van de regeringscoalitie kunnen betrappen. Integendeel, de keren dat door de Tweede Kamer werd voorgesteld om middels een deltaplan de zorgsector te ‘upgraden’, werd door deze christelijke partijen ‘tegen’ gestemd ! Wij zien hier een instrumenteel gebruik van het begrip ‘christelijk’: een fraaie vlag om de partijpolitieke arena binnen te komen, maar verder moet je er vooral geen last van hebben.
‘Democratisch’
Dit adjectief betekent: regeren door het volk door middel van vertegenwoordigers van het volk in ‘de volksvertegenwoordiging’, waarbij door middel van getalsmatige meerderheden wordt besloten met respect voor de minderheden die zich niet in de genomen besluiten kunnen vinden. De wil van het volk is dus primair, de regering is daaraan volgend !
Drie van de vier regeringspartijen voeren dit begrip in de naamgeving van hun partij:
VVD, D66 en CDA.
In de afgelopen periode van ca. 20 maanden ‘corona’ zijn wij er getuige van hoe in rap tempo wetten zijn aangenomen die slechts één ding met elkaar gemeen hebben: zoveel mogelijk controle krijgen en behouden over burgers. De middelen die hiervoor worden ingezet zijn angst, angst om ziek te worden, angst voor de dood, een miljoenen verslin-dende propaganda en indoctrinatie machine waarin ons contextloze cijfers worden voorgeschoteld, het afsnijden van elk perspectief van mensen om weer zelf de regie over hun leven te voeren, totale afhankelijkheid creëren van financiële ondersteuning door de overheid middels ‘genereuze’ steunpakketten, de totale medicalisering van de samen-leving (ziek zijn is de standaard geworden, dat je gezond bent, moet je bewijzen), het negeren, ridiculiseren en tenslotte diaboliseren van minderheden, bijv. degenen die vaccinvrij wensen te blijven. Kortom, het volk is ondergeschikt geraakt aan de regering !
En de partij die haar bestaansreden had in het tot stand brengen van directe democratie, D66, staat vooraan in het verloochenen van dit kroonjuweel van de partij.
Ook voor het begrip ‘democratisch’ in de naamgeving van deze partijen geldt dus dat deze waarde instrumenteel gebruikt wordt: handig als route om aan de macht te komen, maar daarna moet je er vooral geen last van hebben. Sterker nog, onze premier heeft meer dan eens laten blijken, dat hij openheid van informatie terzijde schuift, wanneer hij dat politiek opportuun acht.
‘Vrijheid’
Van de vier coalitiepartijen is de VVD de enige partij die dit begrip expliciet in haar naam-geving heeft staan. Op internet vind ik de volgende omschrijving van vrijheid binnen het Liberalisme als politiek-maatschappelijk stroming:
“Het liberalisme heeft als uitgangspunt zo veel mogelijk vrijheid van het individu zolang hij de
vrijheid van anderen niet beperkt. Liberalen streven naar een samenleving waarin burgers grote
vrijheden genieten, zoals de burgerrechten die het individu beschermen en de macht van de staat
en de kerk beperken.”
Hoe tegengesteld aan deze beschrijving is de situatie die in Nederland tot stand is gebracht door opeenvolgende maatregelen die zijn genomen door een regering onder leiding van een VVD-premier ! Menigmaal is deze premier betrapt op leugens en toch wordt dit laakbare gedrag gedekt door o.a. de drie coalitiepartners.
Opnieuw: een fraaie vlag, vrijheid, spreekt mensen aan en is goed voor stemmen tijdens verkiezingen, maar éénmaal gekozen wordt de vrijheid met voeten getreden !
Ommekeer
De actuele situatie in Nederland is nu zo, dat de regering en het grootste deel van onze volksvertegenwoordiging de drie genoemde waarden slechts van instrumentele waarde achten. Maar op elk moment kan door rustige overdenking het besluit tot een ommekeer genomen worden. Zoals Johannes de Doper zijn toehoorders aanmoedigde om zich om te keren en tot Christus te wenden en tot de waarden die hij vertegenwoordigt, zo doe ik op alle politici bij gelegenheid van deze Kerst de klemmende oproep om zich af te wenden van de heilloze, de kernwaarden-vernietigende maatregelen die met corona als aanleiding ons allen terneer drukken in plaats van bevrijden.
Ik wil deze Kerstoverdenking afsluiten met het gedicht ‘Om gelijkmoedigheid’ van Hein Stufkens, verschenen in zijn bundel Een woord in de wind. Verzamelde gedichten (Deventer, 2007).
Om gelijkmoedigheid
Maak mijn hart een oase van stilte,
maak mijn lichaam een tempel van rust,
maak mijn geest een onbeschreven blad,
maak mijn ziel een spiegel van licht.
Maak mijn mond zonder oordeel,
maak mijn ogen onthecht,
maak mijn oren tot horen bereid.
Dat ik leer staan met lege handen.
Dat ik mag aanvaarden wat is,
mag vertrouwen wat komt,
mag loslaten wat was,
op adem mag komen ieder moment.
Alles begrijpend ben ik wijs,
niets grijpend ben ik liefde,
niets bezittend ben ik vrij,
niets waar makend ben ik waar.
Toon mij het gezicht van
voor ik begon. Maak mij
één met alles, één met allen,
één met de Bron.
Ik wens u betekenisrijke Kerstdagen toe !
Rolf H. van Velthoven,
Groningen
